Vos en Egel in organisatie ontwikkeling

Egel en Vos gaan veranderen

‘Egel en Vos: geplande versus betekenisvolle verandering’

‘Vos weet veel dingen, Egel weet één groot ding’. Vos observeert, combineert en is sluw. Egel is overtuigd. Hij weet het ene. Als Vos iets wil, hoeft Egel zich slechts op te rollen en zijn stekels doen de rest.
Ingenieuze Vos met zijn vele tactieken leidt de nederlaag door Egels eenvoudige repliek.
In het veranderen van organisaties doet zich hetzelfde voor. Er zijn egels en vossen.

Egel in organisaties

Egel staat voor het denken vanuit het ene grote verklarende systeem: de grote unificatie-theorie. Vanuit één visie, een theorie, één systeem wordt de organisatie veranderd. Deze is ‘bewezen en werkend’, want iedereen spreekt erover en doet mee. Het systeem is een sterke vereenvoudiging van de werkelijkheid. Het brengt vele factoren – o.a. bedrijfsmatige, psychische en sociale – terug tot een paar organisatie- en veranderbegrippen. Handig, overzichtelijk, planbaar en eenvoudig te omarmen. Omdat een dergelijk systeem na verloop een beperkte werking blijkt te hebben, volgt al snel een ander. Zo hoor je vandaag de dag veel over de kleuren van Insights en Management Drives.
Oudere egelsystemen zijn: Six Sigma, de lerende organisatie, employability, competentie-management en Balanced Score Card. Het managerloos-werken wordt het egelwoord van de komende tijd.
Egel gelooft met zijn systeem en de bijbehorende interventies in kant-en-klare leer- en ontwikkelprocessen met voorspelbare uitkomsten. Hij staat voor de maakbaarheid van de organisatie en de mens erin. Zijn systeem is dwingend, een keurslijf van richting en tempo. Vaak wordt het werken volgens het systeem belangrijker dan te kijken naar wat de realiteit verlangt.
Egel kan gevaarlijk trekjes vertonen omdat hij een eenweg-methodist is. Egel doet geen recht aan wat er zich daadwerkelijk afspeelt in organisaties. 

Vos in organisaties

Vos gelooft niet in één universele aanpak. Vos weet dat je op oppervlakkige aspecten in organisaties wetenschap en planning kunt loslaten, maar er is meer. Er is ook toeval, chaos, ongrijpbaarheid en onlogica. Hij weet dat organisaties complexe systemen zijn waarin allerlei krachten naast en door elkaar heen bestaan. Hij weet dat er tegenstijdigheden zijn tussen die processen en systemen. Dat er denkwijzen en systemen naast elkaar bestaan. Dat er niet een de beste is, die alles oplost. In iedere situatie past een combinatie systemen met ieder zijn eigen voor- en nadelen. Maatwerk is zijn credo.

Vos beweegt organisch mee met zaken waar hij mee te maken krijgt. Hij onderkent dat het verloopt zoals het verloopt. Hij ‘speelt’ in op wat hij tegenkomt, vrij en situationeel. Je kunt vooraf niet overal begrip van hebben laat staan grip.
Vos ziet hoe het er werkelijk aan toe gaat, niet vanuit een theorie beschreven, maar vanuit de onmogelijkheid alles te verklaren en te plannen. De vos heeft realiteitszin.

Het planbureau Egel

Egel koppelt hoge verwachtingen aan de implementatie zijn ene systeem. De resultaten zullen overweldigend zijn. Zijn aanpak is een panacee voor alle problemen en vraagstukken van de organisatie. Veel wordt eraan opgehangen. Een wondermiddel waardoor niets onopgelost blijft.
Vooral in de top van organisaties gelooft men Egel snel. Daar wil men immers resultaat. Op welke wijze, dat is niet belangrijk; niet te veel gedoe op voorhand.
Egel verandert planmatig en op blauwdrukachtige wijze, top down.
Een handige Egel weet onder het mom van inspraak en samenspraak soms nog wel de suggestie te wekken van realiteitszin. Maar als het puntje bij paaltje komt, vinden veranderingen toch plaats binnen de kaders van zijn systeem.

Vos mobiliseert

Als Vos wordt gevraagd komt hij met een meervoudige aanpak. Hij sluit aan op wat de organisatie nodig heeft. Zijn interventies voegen zich naar de krachten en processen in de organisatie. Hij zal aanhaken op waar de organisatie staat, waar de echte vraagstukken leven, hij zal het sociale kapitaal mobiliseren: het enthousiasme, de mogelijkheden, de motivatie en de energie. Zijn aanpak behelst een combinatie van hard en zacht, ingrijpen in structuur en het ontwikkelen van houding en gedrag. Hij zal eerlijk zijn over resultaten die mogelijk langer op zich laten wachten dan gehoopt. Hij is realistisch. De verandering wordt duurzaam met Vos.

 

‘Ik wantrouw alle systematici en ga hen uit de weg.
Wie het systeem wil mist rechtschapenheid’.
(F. Nietzsche)

 

Het korte-termijn-egel effect

Ondanks dat Vos meer realiteitszin heeft en op de lange termijn meer effect bereikt, geeft men aan de top van organisaties vaak de voorkeur aan Egel. Door de beloofde snelle verandering, de hoge verwachtingen en de eenvoudige modellen.
Op de werkvloer weet men vaak beter. Daar heeft men inmiddels ervaren dat egel-systemen niet werken. Daar heerst realiteit. Daar wordt gedacht: ‘daar komt het zoveelste egel-systeem’. Ze weten hoe het gaat verlopen. Egel start met grote beloften. En vervolgens blijkt de praktijk weerbarstiger dan het systeem. Er treden tegenvallers op, en ondanks dat, blijft Egel vasthouden aan het systeem.
Resultaat na verloop van tijd: de organisatie is gekanteld, gekleurd en de bordjes zijn verhangen, maar de oude cultuur en werkwijze leven als tevoren. De benodigde verandering is niet gemaakt. Operatie mislukt. De top gaat opzoek naar een nieuw egelsysteem. 

Wat doet Vos ondertussen?

En is Egel dan zo tevreden? ‘Nee’, want hij blijft zoeken naar die ene werkbare theorie. En Vos, wat doet Vos in de tussentijd? Vos blijft observeren, denken, argumenten en probeert om Egel en organisaties op andere gedachten te brengen.

 

 

Heb je leiderschaps- en organisatievraagstukken en die je direct opgelost wilt hebben? Boek dan een strategie-sessie bij me. Lees hier hoe ik snel en effectief help.

Wil je een stap maken in je persoonlijke kracht om op een hoger niveau van functioneren te komen. Kijk dan eens bij coaching en hoe ik je help met het maken van die stap.

Zelf aan de slag met je ontwikkeling?
Bij downloads vind je direct inspiratie om te starten.