Spelen met authenticiteit als coach – ‘Hour of the Heart’ van Irvin Yalom
Zelfonthulling in alle soorten en maten
De essentie van ‘Hour of the Heart’ – Irvin Yalom (2024)
In Hour of the Heart (2024) beschrijft de vermaarde psychiater en psychotherapeut Irvin D. Yalom hoe praten over jezelf coach (zelfonthulling) bijdraagt aan de heling van je cliënt. Zijn boodschap is: hoe meer je van jezelf onthult, hoe meer je cliënt dat ook zal doen. In dit boek experimenteert Yalom op creatieve en gedurfde wijze daarmee en dat levert een rijkdom aan inzichten over coaching op.
Waar coaches vaak geleerd wordt om terughoudend te zijn in het vertellen over zichzelf, stelt Yalom dat zorgvuldige en eerlijke zelfonthulling diepere verbondenheid bewerkstelligt; een voorwaarde voor heling.
In het boek deelt Yalom openhartig zijn eigen ervaringen over zelfonthulling in coaching; wat wel en niet werkt.
Een veelzijdig boek dat je uitnodigt je vaste coachpatronen te doorbreken.
Want echt oplossingen en methoden geeft Yalom niet, maar wat er tussen de regels door leest laat een onuitwisbare indruk achter bij je. Daarom hieronder de essentie van ‘Hour of the Heart‘.
Yaloms mensbeeld: de existentiële basis
Voordat er wordt ingegaan hoe zelfonthulling zijn werking kan hebben, eerst een korte inleiding op het denken van Yalom en coaching. Yalom borduurt voort op het werk van Rollo May[i], die het existentialisme in de psychotherapie introduceerde als tegenreactie op behaviorisme en psychoanalyse.
De mens is volgens Yalom een uniek wezen dat zich bewust verhoudt tot zichzelf, zijn leven en zijn relaties. Yalom stelt dat ieder mens onvermijdelijk wordt geconfronteerd met vier existentiële gegevenheden in het leven:
de dood – het leven is eindig
isolatie – we worden alleen geboren, en zijn uiteindelijk op onszelf aangewezen
vrijheid – we hebben keuzemogelijkheden, maar we zijn ook verantwoordelijk voor die keuzes
zinloosheid – het leven heeft geen ingebouwde betekenis; die moeten we zelf creëren
Deze thema’s kunnen innerlijke conflicten veroorzaken door allerlei grote en kleine ervaringen en gebeurtenissen. Ze kunnen sporen achterlaten in het doen en laten van de mens nu. Een gebrek aan congruentie – een verschil tussen de woorden die je hoort en het gedrag dat je ervaart – kunnen signalen zijn van onopgeloste existentiële vragen, de sporen uit het verleden.
Je hoort ‘Het gaat goed met me’ en
je ziet ‘een mens dat vecht tegen zijn tranen’
incongruentie
Weerspiegeling
De angsten, het verdriet, de onzekerheid of stress van nu zijn de grote of kleine restanten ervan uit het verleden. Daar lijdt je cliënt onder, daarover gaan jullie in gesprek. Je zult ze als coach ervaren. Als je vraagt naar een voor de cliënt spannend onderwerp, dan zul je die spanning opmerken. Als je vraagt naar een ervaring dan krijg je een restant (of meer) van de emotie over die ervaring te zien.
Je kunt dus stellen dat wat er gebeurt tussen jou en je cliënt een weerspiegeling is van het gedrag dat je cliënt in contact met anderen vertoont over het onderwerp waarover je met elkaar in gesprek bent. Als coach kun je die informatie inzetten om je cliënt te helpen.
Als coach ben je dus zeer alert op de reactie die krijgt. Krijg je een open en eerlijk antwoord? Of is er sprake van omzeilen, ontkennen, terugtrekken of verbergen? Welke emoties merk je bij je cliënt en welke lijken verborgen gehouden te worden?
Daar kun je feedback op geven: ‘ik krijg geen antwoord, probeer eens verder of meer te antwoorden’ of ‘ik mis een stuk informatie, vertel daar eens over’.
Ook werkt het om te benoemen wat je ziet, hoort en merkt, kortom door feedback te geven, zoals: ‘ik merk van alles aan je, wat gebeurt er met je?
Als je bemerkt dat er sprake is van het eerder genoemde incongruentie, dan kun je bijvoorbeeld een van deze vragen stellen aan je cliënt: ‘Kun je je gevoel van nú onder woorden brengen? En: ‘Als je tranen zouden kunnen spreken, wat zou ze vertellen?’.
Door te laten zien wat je als coach hier-en-nu ervaart laat je je cliënt dat zelf ook ervaren. Het is vaak de ingang tot ontdekken.
Vormen van zelfonthulling
Dit zijn nog relatief veilige vormen van zelfonthulling van jou als coach. Je kunt verder gaan in de zelfonthulling en iets vertellen over je eigen ervaringen. Over wat je bijvoorbeeld zelf lastig vond in het verleden en hoe je hebt geleerd ervan.
Nog verder kun je gaan door te vertellen wat je nu ingewikkeld vindt of bang voor bent. Het laten zien en merken dat onderwerpen je raken en je bezig houden of ook een worsteling zijn, maken je een mens als coach. Zoals Yalom vertelt over zijn recent overleden vrouw. Hij heeft decennialang mensen geholpen bij rouw en verlies als therapeut. Nu overkomt het hem zelf en hij weet zich regelmatig geen raad. Dat laat hij blijken. Yalom deelt (zelfonthulling) zijn gevoelens over de worstelingen over verlies.
Door dit soort onthullingen te doen, word je een coach van vlees en bloed, het maakt je een echt een mens. Vanuit een echt mens zijn, is het eenvoudiger om een band op te bouwen met je cliënt en aan vertrouwen te werken. Als jij kwetsbaar kunt zijn, dan zal je cliënt dat ook sneller doen. Heilzaam voor de verbinding, het diepe contact en vinden van antwoorden van je cliënt.
Zelfonthulling over het gesprek
Naast de onthullingen over ‘verborgen’ emoties, het vertellen over je eigen ervaringen in het verleden en nu, is het zaak ten alle tijden eerlijk te zijn als je in een gesprek te snel, te langzaam, te concreet, te abstract, te ontwijkend, vanuit verkeerde aannames, te veel vanuit je ego-positie, te wijs, te aanvallend, te ondervragend of te afwachtend is bent. De zelfonthulling over een gemaakte ‘fout’. Je merkt het zelf als eerste. Probeer deze niet weg te poetsen of te ontkennen, maar maak de niet heilzame dynamiek die je in het hier-en-nu herkent bespreekbaar. Geef je fouten en misinterpretaties toe. Neem gas terug of versnel. Gooi het over een andere boeg. Vraag wat er zou moeten gebeuren aan je cliënt.
Fouten toegeven: het maakt je een mens; je interventie tot openheid zorgt voor nog meer verbinding.
De rollen omdraaien
Je kunt hierbij zelfs van rol wisselen in een gesprek. Laat je cliënt jou coachen. Vraag aan je cliënt wat hij van jou zou willen weten? Alles mag. Van coach naar cliënt. Daarmee laat je je kwetsbaarheid zien. Ben ook hier eerlijk, kwetsbaar, laat je ego achterwegen. Het is de kunst te antwoorden naar het thema waar je cliënt mee rondloopt. Hoe jij hebt geleerd om iets mee te leven. Of een onderwerp waar je zelf nog mee worstelt.
Stuurman en goeroe
Tegelijkertijd ben je ook af toe in coaching, zoals Yalom dat noemt, ‘de goeroe op een bergtop’. Over het algemeen heb je onder de knie waar de ander voor bij je komt. Dus je mag her en der best van positie wisselen van mede-reiziger naar stuurman.
Repareren door te adviseren
Maar dan is daar het gevaar van het repareren van je cliënt als je te zelfverzekerd raakt, teveel stuurman wordt. Zeker als er een lange tijd geen incident heeft plaatsgevonden ligt dit risico op de loer. Dan word je wat gemakzuchtig en denk je dat in iedere situatie en alle personen ‘aan te kunnen’. Dan wil je te snel naar een oplossing. De snelle ‘fix’. Je wil te snel je wijsheid inzetten, niet om te onderzoeken, maar om raad te geven en te scoren. Te snel feedback geven, te snel naar het hier-en-nu bewegen. Je intentie zal hierbij ongetwijfeld juist zijn, maar de werking bij je cliënt zal uitblijven.
Zelden helpt een briljante vraag, een schitterende analyse of een krachtige interventie. Het voelt wel lekker voor jezelf, het voed je ego. Maar wat echt helpt is de echte relatie van hart tot hart, echt mede-reiziger zijn.
Waarom zelfonthulling werkt
Het lijkt een wet: hoe meer je als coach van jezelf onthult, hoe meer je cliënt dat zal doen.
Zelfonthulling creëert vertrouwen en verdiept het contact.
Het helpt de cliënt zich ook open te stellen.
Het maakt de relatie gelijkwaardiger en menselijker.
Voorwaarden voor zelfonthulling
Eerlijke en zorgvuldige zelfonthulling komt voort uit een bepaalde houding en mentaliteit. Yalom komt tot een aantal inzichten. Deze zijn zeker niet maatgevend maar aan de lezer om zelf mee te gaan spelen. De belangrijkste zijn nieuwsgierigheid, intuïtie en het eigen lijden.
Nieuwsgierigheid en verwondering
Om met zelfonthulling te kunnen werken is echt contact met je cliënt noodzakelijk. Dat bouw je op en verdiep je door o.a. nieuwsgierigheid: zoeken en onderzoeken. En verder door verwonderd door niet te oordelen. Aldus contact opbouwend met de mens achter de identiteit van diploma’s en daden. Contact van hart tot hart: warm, hartelijk, persoonlijk en betrokken. In dergelijke relatie durft je cliënt zich open en kwetsbaar op te stellen.
Bij zelfonthulling is het belangrijk te realiseren dat je niet dé expert in wijsheid, maar koning in contact maken. Je bent mede-reiziger. Het is de mate van verbondenheid die heelt[ii].
Je eigen lijden
Verder is het van belang te ervaren hoe comfortabel je bent met je eigen leerweg inzake de vier onvermijdelijkheden van het leven. De eerder onderwerpen dood, vrijheid, zinloosheid en isolatie. Je eigen mist, vervormingen en opgetrokken muren inzake deze onderwerpen kennen, herkennen en je gesprek niet laten vervuilen.
En verder heb je als coach je eigen onbewuste patronen, weggestopte vervelende ervaringen (groot/klein) en die spelen tijdens een gesprek, Een client zal het merken als je zelf zaken uit te zoeken hebt.
Als je zelf acceptatie en rust hebt op de grote thema’s dan zal je rustgevende en kalmerende werking hebben en uitstralen.
Wat kan ik mijn cliënt bieden
als ik mezelf niet kan helpen?
Je lijden nu
Je neemt als coach je eigen niet verwerkte zaken van nu mee in het gesprek met je cliënt. Je huidige niet verwerkte emoties over verlies zoals Yalom, maar ook over ruzie, stress en zorgen. En dat is prima. Dat mag er zijn, als je daar maar niet omheen draait in het niet toelaten ervan.
Net zoals bij je cliënt gaat het erom je emoties er te laten zijn en ze niet weg te stoppen. Het laten zien
Blijf daarbij wel professioneel en ga door met waar je cliënt bij je is.
Yalom en coaching
Yalom nodigt je echt uit tot het jezelf in het veld brengen, te ontdekken wat voor je werkt.
Om niet te veel vast te houden aan saaie en trage methoden en werkwijzen.
Want het gaat erom dat je de ander helpt in het begrijpen van zichzelf.
Je bent geen indringer in de geestes- en zielsprocessen van je cliënt, je bent mede-reiziger.
*
speels werken met zelfonthulling leer je in de
Opleiding Holistisch Systemisch Coach
26 lesdagen te Amsterdam, post-HBO (SNRO accreditatie)
*
informatie, open-avonden, startdata en aanmelden>>>
De Opleiding wordt verzorgd door de Academie voor Leven
De Academie heeft het NRTO keurmerk en is geregistreerd bij het CRKBO
*
*
Bronnen
[i] Rollo May (1958), Existence: A New Dimension in Psychiatry and Psychology
[ii] Lees het onderzoekswerk van Gabor Maté. Uit onderzoek blijkt de succesfactoren voor een effectief clientgesprek voor 40-50 procent uit de motivatie van je cliënt bestaat. Daarna volgt als verklarende factor 30-50 procent de coach-client-verbinding, de kwaliteit van werkrelatie, en ten derde 10-20 voor de gekozen methoden in combinatie met de vaardigheden van de coach. De motivatie is een gegeven waar je client mee binnen komt, aan de twee andere kun je zelf veel doen als coach
