Socratisch gesprek:
doorgronden en oplossen van vastgelopen vraagstukken en complexe situaties

ocratisch gesprek,

Waarom zou je een ‘ingewikkeld’ Socratisch gesprek willen voeren? Dit is al direct een verkeerde vraag in een Socratisch gesprek. Het gaat namelijk niet om het ‘waarom’. Dat blijk later op deze pagina.

Daarom direct een nuancerend antwoord bij de eerste vraag:
A: ‘ingewikkeld’ is niet het juiste woord, het is eerder een gesprek dat je niet gewoon bent te voeren
B: je hebt altijd resultaat van een Socratisch gesprek: je krijgt als leidinggevende of professional inzicht en antwoorden bij vragen als: ‘Welke kant ga ik op? Wat is het juiste? Wat zal ik besluiten? of  ‘Wat zal ik doen?

Vaak is de hoeveelheid informatie, afwegingen, uiteenlopende belangen, eventuele gevolgen en onzekere factoren zo groot en onoverzichtelijk dat het lastig is overzicht en helderheid te verkrijgen.

Een Socratisch gesprek biedt dan direct en snel inzicht, overzicht en oplossingen.
En een Socratisch gesprek is verre van ingewikkeld. Het enige dat je hoeft mee te nemen is je gezonde verstand en de rest mag je aan mij, de begeleider van het Socratisch gesprek, overlaten.

Tegen jezelf in denken

Het Socratisch gesprek is een gespreksmethode om inzicht te verkrijgen in je eigen en andermans denkkader, waarden en overtuigingen. Waarop zijn ideeën gebaseerd? Waar komt je kennis vandaan? Op wie beroep je je? Wat vindt men belangrijk en hoe meen je dat iets werkt?

In het Socratisch gesprek ga je op zoek naar de kern, de echte kern, van een vraagstuk. Want misschien werkt het toch net anders dan je denkt, speelt er meer, zijn er nuances aan te brengen, zie je iets over het hoofd, of zit je vast in je eigen overtuigingen.

Uit de patstelling

Door het Socratische gesprek ontwikkel je een meer dimensionaal inzicht en meervoudig begrip. Je leert positioneel te denken, vanuit het denkkader van de ander. Je wordt wijzer. Niet alleen jij, alle deelnemers aan het socratische gesprek maken dat mee.
Dat laatste is belangrijk want als leider wil je immers het goede doen, het juiste, dat wat nodig is, en dat kan alleen als je het goed weet.
Een Socratisch gesprek haalt jou en je organisatie uit een patstelling. Het is de kunst van tegen jezelf in denken.

Socrates

Plato schreef de Dialogen waarin Socrates de hoofdrol speelt

Het Socratisch gesprek is gebaseerd op de werken van de filosoof Socrates (468-399 v.C.). We kennen hem alleen door de dialogen die Plato van hem heeft opgeschreven. De kern van deze geschriften is het vragen en het onderzoeken. Socrates werd ook wel de ‘horzel van Athene’ genoemd. Vanuit zijn onbevangenheid en lef stelde hij heerlijke open vragen en voerde vrijmoedige gesprekken. De rol van Socrates is vervangen door de gespreksleider van nu. Een rol die ik altijd met plezier en verve op me neem. Filosofische kennis heb je niet nodig, dat is juist ook wat Socrates bepleit. Het zit je eerder in de weg, dan dat het veel toevoegt aan het gesprek. Het gesprek wordt altijd gevoerd op basis van persoonlijke ervaringen.

Verloop van het gesprek

Een Socratisch gesprek duurt gemiddeld drie uur. Afhankelijk van het onderwerp en het aantal deelnemers, kan er voor kortere en langere varianten worden gekozen.
De kern van het gesprek is de eigen ervaring. Via een algemene verkenning van het onderwerp, wordt één ervaring gekoppeld aan de onderzoeksvraag. Vervolgens geven alle deelnemers zich antwoorden hierop om te komen tot algemene inzichten en aanbevelingen om iets te doen of juist te laten.
Om deel te nemen aan een gesprek is kennis van filosofie totaal niet nodig. Een vragende en onderzoekende houding is voldoende.
citaat

“goed weten leidt tot het juiste besluit en dus de juiste handeling”

citaat

Ook vaardigheden oefenen

Tijdens een gesprek worden diverse communicatieve en leiderschapsvaardigheden beoefend. Naar het brandpunt van een gesprek komen. Moed om te spreken: kort en bondig. Moed om te zwijgen. Moed om tot andere overtuigingen te komen.
Het geeft inzicht in menselijk gedrag en werkprocessen van groepen en organisaties.
Het ontwikkelt een open mind: nieuwsgierig en verwonderd.

Onderwerpen

Het Socratisch gesprek kan over een scale aan onderwerpen gaan: persoonlijke, organisatorische (bijvoorbeeld: leiderschap, samenwerken, zakelijkheid en verandervermogen) en beleidsmatige (bijvoorbeeld: missie, visie, integriteit, bezuinigingen en fusie).

Tot slot

Ben je benieuwd hoe een Socratisch gesprek precies verloopt, lees dan hier het verslag van Socratisch gesprek over flexibiliteit dat ik begeleidde voor een gemeente.
Heb je direct een situatie die vraagt om een socratisch gesprek, neem dan contact met mij op.