Hulpmiddel bij het doorgronden en oplossen van vastgelopen vraagstukken

socratisch gesprek,

Socratisch gesprek

Als leider sta je regelmatig voor een beslissing die, wat je ook doet, iemand in meer of mindere mate kan schaden. De hoeveelheid van afwegingen, uiteenlopende belangen, eventuele gevolgen en onzekere factoren, kunnen een orkaan aan gedachten veroorzaken in je hoofd. Deze paradoxale situaties zijn vaak lastig op te lossen. Wat te doen? Wat is het juiste? Wat is het goede?

“goed weten leidt tot goed handelen”

Als je vervolgens anderen gaat consulteren zal je merken dat ieder zo zijn eigen ideeën en opvattingen heeft over jouw situatie. Sommigen zijn zo overtuigd van hun gelijk, dat de kans groot is dat je wordt “geadviseerd”. Terwijl je mogelijk meer behoefte hebt aan een luisterend oor om tot inzicht te komen, zodat je eigenstandig een beslissing kunt nemen.
Een hulpmiddel om uit dit soort situaties te komen, biedt het Socratisch gesprek.

Tegen jezelf in denken

Het Socratisch gesprek is een gespreksmethode om inzicht te verkrijgen in je eigen denkkader, bestaande uit je waarden en overtuigingen. Waarop zijn je ideeën gebaseerd? Wat je belangrijk vindt en hoe je meent dat iets werkt. Jouw denkkader geeft richting aan je houding en gedrag. Soms bewust en vaker zonder dat je er erg in hebt. De kunst is om je overtuigingen te leren kennen uit je denkkader. Want misschien werkt het toch net anders dan je denkt, speelt er meer, zijn er nuances aan te brengen, zie je iets over het hoofd, of zit je vast in je eigen overtuigingen.

Door Socratische gesprekken te voeren ontwikkel je een meer dimensionaal inzicht en meer begrip. Je leert positioneel te denken, vanuit het denkkader van de ander. Je wordt wijzer.
Dat laatste is belangrijk want als leider wil je immers het goede doen, het juiste, dat wat nodig is, en dat kan alleen als je het goed weet.
Een Socratisch gesprek haalt jou en je organisatie uit een patstelling. Het is de kunst van tegen jezelf in denken.

Socrates

Plato schreef de Dialogen waarin Socrates de hoofdrol speelt

Het Socratisch gesprek is gebaseerd op de werken van de filosoof Socrates (468-399 v.C.). We kennen hem alleen door de dialogen die Plato van hem heeft opgeschreven. De kern van de geschriften is het vragen en het onderzoeken. Socrates werd ook wel de ‘horzel van Athene’ genoemd. Vanuit zijn onbevangenheid en lef konden zijn vragen voor de nodige consternatie zorgen.

Technisch

Een Socratisch gesprek duurt minimaal drie uur. Afhankelijk van het onderwerp en het aantal deelnemers, kan er voor varianten van het gesprek worden gekozen.
De kern van het gesprek is de eigen ervaring. Via een algemene verkenning van het onderwerp, wordt één ervaring gekoppeld aan de onderzoeksvraag. Vervolgens geven alle deelnemers zich antwoorden hierop om te komen tot algemene inzichten en aanbevelingen om iets te doen of juist te laten.
Om deel te nemen aan een gesprek is kennis van filosofie totaal niet nodig. Een vragende en onderzoekende houding is voldoende.
Tijdens een gesprek worden diverse communicatieve en leiderschapsvaardigheden beoefend. Naar het brandpunt van een gesprek komen. Moed om te spreken: kort en bondig. Moed om te zwijgen. Moed om tot andere overtuigingen te komen.
Het geeft inzicht in menselijk gedrag en werkprocessen van groepen en organisaties.
Het ontwikkelt een open mind: nieuwsgierig en verwonderd.

Onderwerpen

Het Socratisch gesprek kan over een scale aan onderwerpen gaan: persoonlijke, organisatorische (bijvoorbeeld: leiderschap, samenwerken, zakelijkheid en verandervermogen) en beleidsmatige (bijvoorbeeld: missie, visie, integriteit, bezuinigingen en fusie).

Tot slot

Ben je benieuwd hoe een Socratisch gesprek precies verloopt, lees dan hier het verslag van Socratisch gesprek over flexibiliteit dat ik begeleidde voor een gemeente.
Heb je direct een situatie die vraagt om een dialoog, neem dan contact met mij op.